In Sassenheim is de ‘Aschpotter’ een historisch begrip. De ‘aschpotter’ (of ashaalder) beoefende in de 18e en 19e eeuw een voor Sassenheim kenmerkend beroep. De Sassemers hadden in de regio Sassenheim – Lisse – Hillegom het monopolie voor het ophalen van de haardas bij de burgers.
Deze werd als grondstof aan de Leidse zeepfabrieken verkocht. De gemeente Sassenheim wilde een beeld dat de historische figuur van de Aschpotter tot leven zou brengen.
‘Stof zijt ge en tot stof zult ge wederkeren’ is de tekst die katholieken sinds jaar en dag te horen krijgen als ze op de eerste dag van de vastenperiode de kerk bezoeken. Als teken van de tijdelijkheid van het aardse bestaan en als een memento mori wordt dan een kruisje op het voorhoofd getekend. Een tattoo avant la lettre. Stof, as, kolengruis: voor de negentiende-eeuwse ‘aschpotter’ was het een broodwinning. Hij haalde de verbrandde resten van een avond behaaglijke warmte op om deze te slijten aan de zeepfabriek elders in de regio. Vandaag de dag zouden we de aschpotter van weleer waarschijnlijk een milieu-recycler noemen. Na de ontdekking van het Slochterense gas is men in Nederland vergeten dat tot ver in de twintigste eeuw de as een regulier onderdeel was van het huisvuil wat destijds nog door de lokale vuilnisman werd opgehaald.
In het algemeen worden gedenktekens opgericht voor rijkaards en notabelen. Niet voor iemand met het nederige beroep van asophaler. Dat is bijzonder. Het was voor mij de aanleiding om het voorstel te doen om er dan ook letterlijk een standbeeld voor neer te mogen zetten. En zo is de aschpotter door middel van een drietal sokkels op een voetstuk geplaatst. De middelste hiervan is een verbeelding van het attribuut van zijn nering: de aspot. De aschpotter in mijn verbeelding is een kleine nederige figuur die, opgetild door zijn eigen attribuut dat hem zijn aanzien verschaft, hoog verheven bezig is met dóór te gaan. Een saluut aan de werkman.
l x b x h 200 x 200 x 375 brons/terrazzo
