KRAAAN
De nog jonge Duitse kunstenaar Raphaela Vogel (1988) neemt het komende half jaar van 2023 vrijwel het totale oppervlak van het Tilburgse Museum De Pont in bezit. De bezoeker wordt uitgenodigd om in een even buitenissige als bekommerde speeltuin rond te dwalen. Er is geen begin en geen eind en van alle kanten is er entree naar de zeer uitbundige en diverse tentoonstelling. Wie de tentoonstelling Lustwarande (eveneens in Tilburg) in 2018 bezocht kreeg met haar indrukwekkende sculptuur In festen Händen waarbij twee bronzen leeuwen ondersteboven waren opgehangen in een boom een voorproefje. Vogel die met haar eigen stem het melancholische chanson van protestzangeres Milva uit 1983 ’Hurra, wir leben noch’ ten gehore brengt was in sombere tijden van vandaag zowel troostend als fascinerend. En nu is er dus een een eerste groot overzicht van het werk dat zij het afgelopen decennium met veel aandacht en reflectie en hard werken als een kluizenaar in haar studio en huis realiseerde.
Als weinig anderen is Raphaela Vogel in staat om bestaande vormen in haar en ons aller leefwereld opnieuw met betekenis te bezielen. Ze verstaat de kunst van het associëren en het assembleren waarbij ze ondanks het soms dramatische gewicht van het werk vaak op een verrassende en humoristische wijze weet te relativeren. In enorme installaties combineert de kunstenaar alle denkbare vormen van uitvoering: zowel sculptuur als schilderkunst en performance, muziek en experimentele video’s worden aaneengesmeed tot een zinderend geheel van onverwachte kijkervaringen. Van huis uit opgeleid als schilder heeft ze in de loop van haar zevenjarige studie ( 2009-2016) in zowel Neurenberg, Frankfurt als Amsterdam (Ateliers) een wat wordt genoemd ‘performatief schildersgebaar’ ontwikkeld. Hetgeen neerkomt op een ongebreideld gebruik van vrijwel alles dat op haar pad komt en dat ze met betekenis en zeggingskracht weet te vullen. Bestaande beelden of objecten kunnen – afhankelijk van de ruimte en de situatie – daarbij in een totaal andere gedaante verschijnen. Het fundament is daarbij het klassieke sculpturale idee dat horizontaliteit en verticaliteit de assen zijn die de installatie in een noodzakelijke richting sturen. Vogel stelt dat een rechthoekige ruimte om tegenpolen van materie vraagt en realiseert dan in een langgerekte zaal een enorm hangend kunstwerk waarbij streng in het gelid tientallen min of meer driehoekige elandenhuiden qua vorm refereren aan de schaamstreek. De metershoge gekleurde leren lappen zijn betekend of beschreven met een divers scala aan intieme interesses en zielenroerselen van de kunstenaar over wat haar in het leven bezighoudt.
‘KRAAAN’ (met een extra ‘a’ een verbinding van het Nederlandse kraan en het Duitse Kran) toont een overzicht van het werk dat Vogel in het eerste decennium van haar kunstenaarspraktijk realiseerde. De diversiteit is enorm en wie weet is het mooi. Of niet. Maar dat is niet de vraag. KRAAN blaast je om, je snakt naar adem. Wat gebeurt hier ? In welk wonderland ben ik nu te gast ? Wie vanaf de entree de eerste zaal betreedt ziet zich geconfronteerd met een tegemoetkomende kudde witte giraffenskeletten die met sierlijke dunne gouden kettinkjes aan elkaar zijn verbonden. Ze trekken een kar met het anatomisch model van een penis waarin zich kennelijk allerlei kwalen schuilhouden. Dit sculptuur met de titel ‘Können und Müssen’ dat onlangs te zien was op de Biënnale in Venetië is een bizar beeld dat vragen oproept over mannelijke potentie en kwetsbaarheid.
In de grote centrale hal van het museum heeft de westerse wereld zich onder de titel ‘Rollo’ met 12 versleten architectuurmodellen verzameld. Daar staan de Arc de Triomphe, de Tower Bridge, enkele Duitse kerken, het Weense reuzenrad en meer iconen in het horizontale vlak met elkaar verbonden met meterslange roestvrijstalen buizen. Met terzijde een bijbehorende film waarin Raphaela Vogel al zingend de verticaliteit bedwingt door in een enorme hijskraan omhoog te klimmen. Om eenmaal op de top van de kraan in een duizelingwekkende draaikolk naar beneden te roetsjen. Waar haar poedel Rollo haar blaffend welkom op aarde heet. De klimmende, glijdende kunstenaar staat niet anders te doen dan terug te blaffen. Onmogelijk om in een kort bestek als dit de reikwijdte van dit totaal environment van Vogel te beschrijven. Kijk zelf maar, zes maanden moet wel genoeg zijn.
Raphaela Vogel
KRAAAN
museum De Pont
Wilheminapark 1
18 februari – 27 augustus 2023