Kunst zoekt boer

maandag 28 april 2014 | Blog

 

Dat er een relatie is tussen kunst en natuur is een wet van Meden en Perzen. Door de eeuwen heen weet de kunstenaar zich geïnspireerd door de natuur. De vitale betekenis van al wat groeit en bloeit, de soortenrijkdom van het leven op aarde zijn sinds jaar en dag een bron van de verbeelding. De kunstenaar kán natuurlijk de esthetische lofzang op de natuur tot onderwerp hebben maar kan ook de revolte aangaan. Dan zet hij – en veel vaker is dat een zij – bestaande patronen terzijde, gaat de barricaden op en ontwikkelt een nieuwe innovatieve visie op het leven, de natuur en op de waarde daarvan.

In de zestiger jaren van de vorige eeuw waren het de Fluxus- kunstenaars die ernaar streefden om kunst en dagelijks leven bij elkaar te brengen. In hun visie moest de kunstpraktijk ‘gezuiverd’ worden van de door de musea en de commercie aangehangen ‘elitaire’ kunstopvattingen. Kunst en leven moesten elkaar bepalen. Vijftig jaar later zijn het onder meer de bio-art kunstenaars die zich bewust zijn van de ecologische waarde en van de betekenis van een voedselsysteem dat dicht bij mensen staat en dat – al is het maar mondjesmaat – heroverd moet worden van de enorme industriële voedselproducenten wereldwijd. Koeien- varkens en kippenfabrieken produceren vlees in gigantische hoeveelheden. Met veel moeite van overheidswege wordt aandacht afgedwongen voor het dierenwelzijn en schrikbarende hoeveelheden voedsel worden vanwege weer andere wetgeving voor een groot deel dagelijks weer weggegooid. Voedsel gaat in scheepsladingen de oceanen over, van hot naar her door het luchtruim om geruild te worden voor weer ander voedsel. Voedsel is wereldhandel.

Vanuit de kunst komt een tegengeluid. Daar wordt gezocht naar zelfredzaamheid en productieve menselijke verbanden. Er komt een varkenshuis en er komt er nog een: midden in de stad. Buurtmoestuinen: niet zelden zijn het kunstenaars die de kar trekken en zorgen dat de sociale cohesie op gang komt door de buurt te mobiliseren samen voedsel te gaan kweken. Een eetbare stad met hoogstam fruitbomen, notenbomen, een smulbos, braamstruiken, rabarber, rozebottels en artisjokken dat is andere koek dan crocussen en hyacinten in de middenberm: nature revisited. En hoe beperkt de eetbare opbrengst zelf ook is: initiatieven van stadslandbouw zijn in staat de sociale cohesie en veiligheid in de wijken te laten toenemen. De buurt wordt er groener en aantrekkelijker door en de leefbaarheid groeit. De geëngageerde kunstenaar neemt vanuit het creatieve denken het voortouw in deze ontwikkeling.
De aandacht voor schooltuinen, voor pluktuinen, voor eetbare bermen en voor de eigen kweek van gezond voedsel is geen luxe maar pure noodzaak. Teveel goedkoop gemaksvoedsel, van afhaalchinees en pizzakoerier tot frietje kapsalon met fris zorgen ervoor dat kinderen in Nederland massaal te dik worden. Zonder ontbijt naar school en in de pauze via de zogeheten ‘snoeproute’ (die het zwerfafval nauwelijks meer aankan) naar de supermarkt om junkfood in te slaan. Een trend die helaas nog zal toenemen want wetenschappers zien een enorme toekomstige ontwikkeling waarbij over enkele decennia de complete wereldbevolking in steden zal leven. Een proces dat al is ingezet en waarbij het platteland ontvolkt wordt. Die steden waarin dan 6 miljard monden gevoed moeten worden kunnen natuurlijk nooit zelfvoorzienend zijn vwb de eigen voedselproductie.

Het stimuleren van voedselteelt in de stad kan er echter wel zorgen dat mensen bewuster omgaan met voedsel waardoor minder verspilling en meer gezondheid aandacht krijgen.
Kunstenaars zijn in principe mensen die het systeem willen veranderen. Ze denken na over wat er in de wereld aan de hand is. Voelen zich betrokken bij de unieke aarde, bij de schepping. De waarde en betekenis van die schepping kan in een gedicht of schilderij worden vertaald maar kan ook heel praktisch worden ingezet om de waarde van ecologie en leven tastbaar vorm te geven.

Tine van de Weyer
tekst tbv publicatie ‘mEATing is the Massage’ 2014 van Tineke Schuurmans

Meer blogs

FOOTPRINT

FOOTPRINT op het Halve Zolenpad Spoorlijnen van weleer In vrijwel heel Europa heeft aan het begin van de 20e eeuw de komst van de auto ervoor gezorgd dat de regionale enkelbaans spoorlijnen van weleer zijn opgeheven. Diverse voormalige spoorlijntjes zijn omgevormd tot...

Lees meer

Kookschort Leentje en sloof-Soof

Na het succes met de mondkapjes van kaartjes naar kapjes gebaseerd op klassieke kartonnen treinkaartjes uit de vorige eeuw ontwikkelde TVDW-artproductions tijdens de lockdown in 2021 het kookschort ‘Leentje’ in een oplage van 50 stuks. Daarbij werden zeven bestaande...

Lees meer
Ga toch koken mens!

Ga toch koken mens!

‘Ga toch koken mens,’ voegde wijlen Pim Fortuyn destijds zijn interviewer Wouke van Scherrenburg geërgerd toe. Met dit onversneden 'loop naar de pomp' was er prompt een gevleugelde uitdrukking geboren. Zo gemakkelijk ging dat nog rond de jaren 0. Geen hoger recht dan...

Lees meer