‘Een ringbaan heeft behoefte aan zekere rust en kalmte, opdat de stadsbewoner op aangename wijze zijn stad kunne rondwandelen, of te paard of per rijwiel haar kunne rondrijden en opdat het doorgaand interlocale verkeer niet onnoodig gehinderd worde. “ aldus ir. Rückert in 1917 bij de presentatie van zijn plannen voor het Ringbanenstelsel rond Tilburg. Nadat hij over de locatie al had gezegd dat ‘de ringbaan de bestaande stadsbebouwing zoo dicht mogelijk omsluit langs rechte of flauw gebogen lijnen, zoodat de plaats ervan wordt bepaald door de meest uitstekende punten der tegenwoordige bebouwing, zulks ten einde geen of zoo weinig mogelijk huizen te moeten afbreken’.
Als een halve eeuw later in 1959 de Hasseltrotonde moet worden aangelegd wordt de wijk doormidden geknipt.Terwijl het toenemende autoverkeer de wijk van haar hart beroofd verkassen de bewoners naar elders. Wellicht zijn daarbij gelukkigen geweest die dé droom van de jaren zestig verwezenlijkt zagen: een doorzonwoning. Eindelijk.
Weer een halve eeuw later wordt een kunstwerk voor deze rotonde gepresenteerd en haakt architekt/kunstenaar John Körmeling in op de geschiedenis van de plek. Als symbool van de jaren zestig waarin de oorspronkelijke wijk werd gesloopt plaatst hij een replica van het droomhuis van die tijd op de rotonde: een doorzonwoning. En hij gaat een stapje verder en laat het huis in slow motion rondjes draaien. Waarmee hij niet alleen een eerbetoon aan de beste kermisstad van de Benelux wil bewijzen maar ook een verwijzing geeft naar het fantasieland van de Efteling een eindje verderop.
De verknipte wijk wordt als het ware door het draaiend huis als door een scharnier verbonden. Dit jaar bouwt dezelfde Körmeling een brug over de Piushaven in Tilburg.
’… twee overzijden die elkaar vroeger schenen te vermijden worden weer buren…’. dichtte Nijhoff bij de nieuwe brug in Zaltbommel destijds. En opnieuw maakt de kunstenaar de verbinding. Niet alleen letterlijk maar ook in figuurlijke zin want de nieuwe brug verwijst naar het industriële verleden van de Piushaven. En in zijn aard en constructie ook naar die andere beroemde brug ‘De Hef’ in Rotterdam dat net als Tilburg zo’n typische werkstad is. Stoer en robuust aan de ene kant en aan de andere kant speels knipogend naar de beroemde Meccano bouwdoos waar generaties mee zijn opgegroeid en waar zowat elke architect zijn roots heeft liggen.
De beide helften van den Hasselt symbolisch verbonden door het draaiend huis, de twee oevers van het kanaal letterlijk door de brug die (hoe toepasselijk gezien de vele discussies die eraan voorafgingen én gezien het mechaniek) ‘Den Ophef’ wordt genoemd.Want ‘ophef’ daar tekent John Körmeling voor.
Want er is op zijn Tilburgs nogal wat ‘gemaauwd’ over dat draaiend huis dat hij jaren eerder realiseerde. Körmeling weet echter op een humoristische en treffende manier de ‘geest van de plek’ te vangen. Hij is een kunstenaar die naadloos in wat de absurdistische kunststroming van Tilburg wordt genoemd met kunstenaars als Gumbah, Ivo van Leeuwen, Nick J. Swarh en Jeroen de Leijer.
Met een kwinkslag en met relativerende humor bevestigt hij wat we al wisten: een gesplitste wijk die nooit meer een geheel zal worden krijgt een symbolisch teken uit de tijd van toen de bulldozers langskwamen. En een speelgoedbrug brengt ‘twee oevers die elkaar schenen te vermijden’ ook hier weer bijeen. Körmeling is een verbinder en weet als geen ander ons aan te sporen tot ‘maauwen’ met elkaar. Of te ‘laauwen’ naar den overkant.
Tine van de Weyer
